Czynnikiem wywołującym jest gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus). Czyraki występują często, zwłaszcza w warunkach złej higieny. Ich powstawaniu, a także występowaniu czyraczności, czyli czyraków mnogich, sprzyja obniżenie odporności, cukrzyca, AIDS, choroby nowotworowe, jak również ogólne leczenie glikokortykosteroidami lub innymi lekami immunosupresyjnymi. Czyraki częściej występują u pacjentów z atopowym zapaleniem skóry, u których na skórze stwierdza się duże ilości bakterii Staphylococcus aureus, a wskutek drapania z powodu nasilonego świądu często dochodzi do mikrouszkodzeń skóry i zakażenia.
Czyrak jest zapaleniem mieszka włosowego i może pojawić się na wszystkich częściach ciała, na których występują włosy. Jednak najczęstszym umiejscowieniem jest kark, twarz, pachy, pośladki, ramiona i podudzia. Bakterie wnikają do mieszka włosowego z zewnątrz i wywołują nasiloną reakcję zapalną. Początkowo pojawia się mała, żółta krostka, która szybko przekształca się w czerwony guz z martwiczym czopem pośrodku. Zmiana ta powiększa się, może być bardzo bolesna, z obrzękiem, może jej towarzyszyć powiększenie okolicznych węzłów chłonnych i gorączka. Po 7-14 dniach czop martwiczy ulega opróżnieniu, a ubytek stopniowo się goi z pozostawieniem blizny. Czasem czyraki nie pękają, ale po dłuższym czasie samoistnie się goją, pozostawiając zagłębioną bliznę.
Najgroźniejszym umiejscowieniem czyraka jest twarz w okolicy wargi górnej, oczodołu i skroni ze względu na ryzyko zakażenia zatoki jamistej i przejścia zakażenia na opony mózgu.
Leczenie.
Najczęściej wystarczy leczenie miejscowe polegające na stosowaniu okładów z sody lub maści ichtiolowej, a także preparaty zawierające antybiotyki. Jeżeli zmiana jest bardzo bolesna i obrzęknięta, ulgę może przynieść chirurgiczne nacięcie zmiany. Ze względu na ryzyko przeniesie zakażenia nie wolno samemu wykonywać żadnych manipulacji w okolicy czyraków. W przypadku czyraków zlokalizowanych na twarzy lub czyraków mnogich, konieczne jest z reguły doustne leczenie antybiotykiem. Najczęściej stosuje się antybiotyki z grupy penicylin lub cefalosporyn. W przypadku wystąpienia objawów ogólnych takich jak dreszcze, gorączka, zapalenie naczyń chłonnych, zwłaszcza u pacjentów z obniżeniem odporności, konieczna może być nawet hospitalizacja pacjenta i dożylne podawanie antybiotyku.
