Podsumowując ostatni fragment dyskusji - Europa miała szczęście. Miała go z uwagi na położenie, trochę peryferyjne w stosunku do wielkich konkurentów na Bliskim Wschodzie i w Azji, a także z powodu własnych bogatych zasobów - ukształtowania terenu, żyznych gruntów, surowców maturalnych.
Bliskość i dostępność innych centrów cywilizacyjnych, nie tylko wywierała presję konkurencyjną, ale umożliwiała łatwy transfer cywilizacyjnych "nowinek" - idei, wiedzy, wynalazków. Większość z nich na czele z Chrześcijaństwem, przyszła z zewnątrz. Dzięki temu, kolaps cywilizacyjny - upadek IR na Zachodzie, nie był ostateczną katastrofą.
Utraconą wiedzę Antyku "zainstalowano" ponownie w europejskim systemie, via Islam.
O roli Chrześcijaństwa pisało wielu z Was, także Pilaster w swoim eseju. Jakbyśmy go dziś nie oceniali, było społeczną rewolucją w tamtych czasach. W połączeniu z tradycją Antyku, stworzyło amalgamat sprzyjający promocji jednostki, krytycznemu oglądowi świata. A także, ideologicznie uzasadniało zewnętrzną ekspansję.
To jest moment, w którym należy wspomnieć zasługi niewielkiego, peryferyjnego, europejskiego narodu i jego mądrego władcy - Portugalczyków i Henryka nazwanego Żeglarzem. Kiedy pojawia się na scenie, dla Europy świat kończy się na afrykańskim brzegu Morza Śródziemnego oraz Bliskim Wschodzie. Morskie podróże są niewyobrażalne! Ojciec Henryka - Jan, oraz on sam wykazali się wyobraźnią i inteligencją, by zdobywać wiedzę o dalekich krajach, i stworzyć z niczego flotę oceanicznych statków oraz wyszkolić dla nich załogi.
W ciągu kilkudziesięciu lat XV wieku, nie tylko ogromnie poszerzyli granice znanego Europie świata, ale przede wszystkim obalili obowiązujący mit niemożności pokonania oceanu. Pokazali Europie cuda i bogactwa dalekich lądów, jednocześnie zazdrośnie strzegąc drogi do nich. Uruchomili konkurencyjny wyścig, do którego włączyli się Hiszpanie, Anglicy, Holendrzy, Francuzi.
Wszyscy wyposażeni w tę samą nowoczesną technologię, uzbrojenie, europejskie zarazki, bezwzględną żądzę wzbogacenia się. Pchani demograficzną presją i religijnym imperatywem szukali "nowych" ziem i ludzi do nawracania.
Na 500 lat zdominowali Świat. Spotkania z nimi, ludy na niższych poziomach cywilizacyjnego rozwoju przypłacały unicestwieniem, lub całkowitym podporządkowaniem. Te na zbliżonym poziomie(w Azji), częściowym uzależnieniem.
Transfer cywilizacyjnych zdobyczy w drugą stronę - z Europy do innych regionów, spowodował powszechną emancypację i wyrównywanie poziomów. Pojęcie "Trzeci Świat" odchodzi do przeszłości.
Budzi to zrozumiałe zaniepokojenie i obawę o losy naszego kontynentu. Sądzę, że bezzasadne. Konkurencja nikomu nie zaszkodziła, a my nie mamy wyłącznego patentu na mądrość i wiedzę.
