DirkStruan
Tai-Pan
troszkę przydługie ale otwiera oczy ... żyjemy w państwie bezprawia z etatyzmem przerośniętym ponad wszelką miarę ... a gdzie nie ma prawa nie ma sprawiedliwości ... i nie mowa tu o pisiorskich kaczystach bo pis jest kuriozum z piękną nazwą a podwójną moralnością taki Kali który mówi Kali ukraść krowe dobrze Kalemu ukraść krowe źle ... jeżeli nie uzdrowi się prawa nie ma mowy o zmianie na lepszy system rządów ... bo kazdy system polityczny obarczony chorobą prawa będzie niewydolny i niestabilny do tego dodając rozrastający się etatyzm jesteśmy głęboko w D !!
źródłoDla polskich sędziów nie istnieje ekonomika wymiaru sprawiedliwości, a podatnik ma tylko płacić.
Po 15 latach proces Wojciecha Jaruzelskiego zacznie się od początku. Pierwsze posiedzenie sądu w procesie generała, oskarżonego o sprawstwo kierownicze zabójstwa robotników na Wybrzeżu, odbyło się w 1996 roku. Po trzech latach proces został przeniesiony do Warszawy, a w 2001 ruszył ponownie i wszystko wskazywało, że w tym roku zapadnie wyrok. Tak się jednak nie stanie. W ubiegłym tygodniu zmarła jedna z ławniczek► i proces będzie musiał rozpocząć się od początku. Liczący na uniewinnienie Wojciech Jaruzelski ma 88 lat i powtórzenie procesu może oznaczać, że za jego życia nie zostanie on rozstrzygnięty.
Sto tysięcy złotych za proces
To ślimaczące się i wciąż bezowocne postępowanie już kosztowało podatników prawie sto tysięcy złotych. Oto rachunek: można przyjąć, że jedno posiedzenie sądu kosztuje co najmniej 250 zł. Dwie godziny pracy sędziego to około 100 zł, wynagrodzenie protokolanta – 50 zł. Do tego trzeba doliczyć koszt pracy policji sądowej (50 zł), utrzymanie sali (20 zł), koszt utrzymania sekretariatu sędziego (kilka złotych w przeliczeniu na posiedzenie) i poinformowania stron o posiedzeniu sądu.
Koszty procesu się zwiększają wraz z liczbą świadków składających zeznania – wysłanie zawiadomienia to przynajmniej 5 zł. Pokrycie kosztów dojazdu do sądu może stanowić od kilkunastu do ponad stu złotych. Na łączny koszt procesu składają się również ekspertyzy biegłych i opinie wystawiane przez lekarzy zatrudnionych w państwowej ochronie zdrowia. To od 100 do 250 zł w przypadku prostych spraw i nawet kilka tysięcy złotych w trudniejszych przypadkach.
W procesie generała (i czterech innych oskarżonych) posiedzeń sądu było ponad sto. Sąd przesłuchał prawie 1100 świadków, a w trakcie postępowania strony wykorzystały kilkadziesiąt ekspertyz i opinii, w większości dotyczących stanu zdrowia świadków, oskarżonych albo sędziego (pierwszy sędzia prowadzący proces tak długo chorował, że w końcu został odsunięty od sprawy). Na tej podstawie można szacować, że bezproduktywny proces gen. Jaruzelskiego w Warszawie kosztował przynajmniej 80 tys. zł. Jeśli doliczymy do tego trzy lata procesu w Gdańsku i koszt przeniesienia do stolicy, wyjdzie przynajmniej 100 tys. zł.
Przewlekłość postępowań sądowych
Niestety, przewlekłość postępowań sądowych nie dotyczy jedynie wielkich i skomplikowanych procesów. Tak samo toczą się sprawy zwykłych ludzi. W niedzielny poranek zimą 2007 roku pani Katarzyna jedzie z rodziną główną ulicą Ursynowa. Nagle przez wysepkę oddzielającą dwie jezdnie z prędkością około 100 km na godzinę przeskakuje jadący z naprzeciwka samochód i wbija się w czekający na skrzyżowaniu na zielone światło samochód pani Katarzyny. Skutki wypadku są fatalne. Poważne obrażenia wymagają wielomiesięcznego leczenia, a potem jeszcze dłuższej rehabilitacji. Sprawca, który był pijany, przyznał się do winy. Wydanie wyroku przez sąd wydawało się tylko formalnością.
A jednak pierwszy proces po dwóch latach żmudnych przesłuchań świadków i powoływania biegłych musiał zostać przerwany. Sędzia zaszła w ciążę. Drugi proces był wprawdzie krótszy, ale przed ostatnią rozprawą, na której miał zapaść wyrok, sędzia awansował i przestał zajmować się sprawą. Postępowanie po piętnastu posiedzeniach sądu wróciło do punktu wyjścia sprzed czterech lat. Do tej pory na prawnika pani Katarzyna wydała cztery tysiące złotych. Co najmniej drugie tyle wyłożyli na proces podatnicy. Dlaczego polskie sądy mają problemy z szybkim rozstrzyganiem nawet najprostszych spraw?
Sędziowie, referendarze i prokuratorzy twierdzą, że płynne rozwiązywanie sporów blokuje brak środków. Nie ma pieniędzy na zatrudnianie nowych pracowników, nowy sprzęt IT, a nawet na papier do kserokopiarek. Ale to nieprawda. Pieniędzy nie brakuje, tyle że są marnowane. Polska zajmuje piąte miejsce w Europie wśród krajów, które wydają na wymiar sprawiedliwości najwięcej, uwzględniając PKB per capita. Znajdujemy się powyżej europejskiej średniej pod względem liczby sędziów i personelu pozasędziowskiego na 100 tys. mieszkańców. Średnie wynagrodzenie sędziego sięga 10 tys. zł miesięcznie. Na utrzymanie 376 sądów budżet wysupła w tym roku prawie 6 mld zł.
Mimo wysokich płac sędziowie grożą protestami
jeśli nie dostaną podwyżek (mogą na przykład ogłosić dni bez wokand). Tymczasem dokładanie pieniędzy do wymiaru sprawiedliwości nie poprawia jego efektywności. Od 2006 roku nakłady na sądownictwo wzrosły o 21 proc. Jednak czas trwania procesu w sądach rejonowych od lat pozostaje na podobnym poziomie, a w sądach okręgowych wręcz się wydłuża (4,6 miesiąca w 2006 roku i 6,4 miesiąca w 2010). Z danych Europejskiej Komisji na rzecz Efektywności Sądownictwa Rady Europy wynika, że postępowanie rozwodowe trwa w Polsce 179 dni – na Litwie 39, a w Hiszpanii 25. Według Banku Światowego przedsiębiorca na wyegzekwowanie należności przed polskim sądem musi czekać dwa i pół roku. Na Litwie czy w Azerbejdżanie pół roku. Co trzeci wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka uznający winę Polski dotyczył przewlekłych postępowań sądowych. Jeśli więc przyczyną kompromitującej niewydolności polskiego sądownictwa nie jest brak pieniędzy, to co nią jest?
– Pod względem zarządzania i organizacji pracy po 1989 roku w sądownictwie praktycznie nic się nie zmieniło – mówi Wojciech Rogowski z Instytutu Ekonomicznego NBP, który zajmuje się ekonomiką sądownictwa. Do polskich sądów trafiło w ubiegłym roku ponad 12 mln spraw. – Sędziowie powinni prowadzić najwyżej połowę. Resztę mogą poprowadzić inni pracownicy sądów, na przykład referendarze – twierdzi Jacek Przygucki, wiceprezes Sądu Okręgowego w Suwałkach, szef zespołu ds. poprawy funkcjonowania sądownictwa w Stowarzyszeniu Sędziów Iustitia. Organizacja wymiaru sprawiedliwości jest fatalna. Nie funkcjonuje system zarządzania obiegiem spraw sądowych. Jedne sądy są oblężone i pracują na dwie zmiany, w innych hula wiatr. W tym samym sądzie rejonowym są sędziowie, którzy prowadzą po dziewięć spraw na tydzień, i tacy z jednym postępowaniem tygodniowo. I jedni, i drudzy zarabiają tyle samo. System wynagrodzeń sędziów jest tak skonstruowany, że nie opłaca się pracować wydajniej, bo pracy mają wtedy więcej, a zwykle nie dostają ani grosza premii.
Dlatego zdarzają się takie przypadki jak postępowanie sądowe w sprawie uzyskania własności majątku po zmarłym konkubencie. Proces na wniosek Alicji Sokołowskiej rozpoczął się w 1984 roku, a sądowi rejonowemu w Nowym Dworze Mazowieckim ostatecznie udało się wydać prawomocny wyrok z klauzulą wykonalności w roku 2006, 22 lata od pierwszej rozprawy. Alicja Sokołowska wywalczyła przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka 12 tys. euro odszkodowania za przewlekłe postępowanie, ale sędziom, którzy je prowadzili, włos z głowy nie spadł. Kary za naruszenie dyscypliny pracy otrzymuje w Polsce jeden na 300 sędziów rocznie. W Finlandii czy Niemczech – nawet kilkunastu.
Szybko, sprawnie i tanio
Owszem, są sędziowie, którzy potrafią prowadzić postępowania szybko, sprawnie i tanio. Sędzia Tomasz Banaś sądził bandytów, którzy pobili policjantów w centrum Szczecina. Na przesłuchanie kilkudziesięciu świadków, ocenę materiału dowodowego i wydanie wyroku potrzebował raptem sześciu tygodni, co pozwala sądzić, że koszt procesu nie przekroczył 2-3 tys. zł.
Zupełnie inny jest przypadek procesu Bogdana G., tego od talibów w Klewkach. Na swój proces, w którym jest oskarżony o składanie fałszywych zeznań, powołał ostatnio na świadka premiera Donalda Tuska. G. wypytywał premiera m.in. o znajomość z szejkiem Kataru i przez dwie godziny świetnie się bawił. Ma coraz lepszy humor, bo w areszcie siedzi już ponad trzy lata, dłużej niż wynosi maksymalny wyrok, jaki może otrzymać, więc będzie mógł powalczyć w Strasburgu o zadośćuczynienie. Już dziś koszt tego zadziwiającego postępowania, wliczając koszty przesłuchania premiera, przekracza 15 tys. zł. W banalnej sprawie byłego europosła LPR Witolda Tomczaka, który został oskarżony o znieważenie policjantów, odbyło się 40 rozpraw, które obfitowały w kłótnie obrońców z sędzią. Po 10 latach proces został przerwany, bo zarzuty się przedawniły. Koszt wyniósł co najmniej 15 tys. zł.
Nadmierny legalizm sędziów
Kolejną przyczyną paraliżu sądownictwa jest nadmierny legalizm sędziów – rygorystyczne stosowanie przepisów, sprawdzanie najdrobniejszych szczegółów sprawy, nawet jeśli wiadomo, że nie będą miały wpływu na ostateczny wyrok. Kilka lat temu w procesie generała Jaruzelskiego prokurator proponował sędziemu ograniczenie listy świadków, których sam wcześniej powołał. Obrona zaprotestowała, a sędzia stanął po jej stronie, twierdząc, że chce wysłuchać wszystkich zeznań. Potem kilkaset wzywanych przed sąd osób powtarzało to samo: „Nie pamiętam, kto wydał rozkaz”, co opóźniło postępowanie o co najmniej kilka miesięcy.
Z kolei warszawski sąd, który ma osądzić prawie 700 kibiców Legii Warszawa oskarżanych o udział w zbiegowisku (sprawa z 2008 roku), zaprotestował, kiedy prokuratura skierowała akty oskarżenia wraz z liczącą 115 tomów dokumentacją. Sąd nakazał odchudzenie akt i ograniczenie aktu oskarżenia do najważniejszych kwestii, ale i tak prawdopodobnie będzie musiał przesłuchać ponad tysiąc świadków (głównie policjantów i osób postronnych). Przy dwuletnim czasie oczekiwania na wokandę i gwarantowanych problemach z frekwencją na przesłuchaniach daje to zerowe szanse na zakończenie sprawy przed upływem 10-letniego okresu przedawnienia. I przynajmniej kilkanaście tysięcy złotych, jakie pochłonie sama tylko korespondencja z armią świadków i oskarżonych.
Sędziowie nie mają wyobraźni ekonomicznej i nie kierują się żadnymi kryteriami efektywności wymiaru sprawiedliwości, zapominając nawet o starej prawdzie, że kara musi być szybka, żeby była skuteczna. – Przed wojną na prawie zajęcia z ekonomii były obowiązkowe – dodaje Wojciech Rogowski. Dziś sędziowie nie znają się na ekonomii i nie zwracają uwagi na realne koszty ich pracy.
Kilka lat temu trzech złomiarzy włamało się do likwidowanego kamieniołomu pod Krakowem. Wynosili między innymi rurki i metalową skrzynkę. Ich wartość likwidator kamieniołomu ocenił na 1 zł. Jednak prokuratora i obrońcy tak zażarcie walczyli w sądzie, że wyroki sądu rejonowego były trzykrotnie uchylane w apelacji i dopiero po trzech latach procesu zapadł prawomocny wyrok. Koszt procesu „Dziennik Polski”, który sprawę opisał, oszacował na 6 tys. zł.
Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowuje reformę tego kosztownego i nieefektywnego sektora. Stowarzyszenia sędziowskie już uznały proponowane zmiany za zamach na niezawisłość trzeciej władzy. Wszystko wskazuje więc na to, że znowelizowane ustawy regulujące pracę sądów trafią pod ocenę Trybunału Konstytucyjnego. Zatrudnia on ponad 130 osób (w tym 16 sędziów Trybunału) i kosztuje rocznie ponad 22 mln zł. Czas oczekiwania na wyrok Trybunału Konstytucyjnego wynosi przeciętnie półtora roku.
