Zabytkowe wieże ciśnień w Polsce - historia, architektura

[Kopczyńska]

Wieża ciśnień to budynek w formie wieży, na którego szczycie znajduje się zbiornik na wodę, służący do zapewnienia stabilnego ciśnienia w wodociągu, pokrywając chwilowy wzrost zapotrzebowania na wodę.
Zbiorniki wieżowe mają za zadanie gromadzenie wody – zapewnienie rezerwy w przypadku zwiększonego zużycia i zapewnienia odpowiedniego ciśnienia oraz zachowania ciągłości procesów technologicznych w przypadku awarii wodociągu. Pełnią również funkcję zbiornika przeciwpożarowego.

Wieże ciśnień są budowane na najwyższym wzniesieniu w danym obszarze, aby zapewnić maksymalny spadek ciśnienia wody do odbiorców. Woda do zbiornika wieży ciśnień jest dostarczana za pomocą pomp.

Wieże ciśnień są wykorzystywane w systemach wodociągowych od XIX wieku. W Polsce pierwsze wieże ciśnień powstały w XIX wieku, a ich rozbudowa nastąpiła w XX wieku. Obecnie w Polsce jest około 10 000 wież ciśnień.
Wieże ciśnień są nie tylko elementem infrastruktury wodociągowej, ale również są często obiektami o znaczeniu architektonicznym i historycznym. Wiele wież ciśnień jest wpisanych do rejestru zabytków.

Zasada działania wieży ciśnień

Wieża ciśnień działa na zasadzie naczyń połączonych. Zbiornik na wodę w wieży jest połączony z siecią wodociągową za pomocą rur. Gdy zbiornik jest pełny, woda znajdująca się w nim wywiera ciśnienie na wodę w sieci wodociągowej. Dzięki temu woda może płynąć do odbiorców z odpowiednim ciśnieniem.
W przypadku zwiększonego zapotrzebowania na wodę, np. w godzinach szczytu, woda z sieci wodociągowej jest zużywana szybciej niż woda dostarczana do zbiornika. Wówczas ciśnienie w sieci wodociągowej spada. Aby temu zapobiec, woda ze zbiornika w wieży jest automatycznie doprowadzana do sieci wodociągowej.

Rodzaje wież ciśnień

Wieże ciśnień można podzielić na kilka rodzajów, m.in.:

• Wieże ciśnień murowane - są najstarszym typem wież ciśnień. Zbiornik na wodę jest umieszczony w murowanej wieży.
• Wieże ciśnień kompozytowe - są wykonane z materiałów kompozytowych, takich jak włókno szklane lub węglowe. Są lekkie i odporne na korozję.
• Wieże ciśnień żelbetowe - są bardziej wytrzymałe od wież murowanych. Zbiornik na wodę jest wykonany z żelbetu.
• Wieże ciśnień stalowe - są lekkie i łatwe w montażu. Zbiornik na wodę jest wykonany ze stali. Zastosowanie wież ciśnień.
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  

 

[Kibic Polski]

Czyli to znaczy że wieżę ciśnień znajdzie się w zasadzie w każdym mieście?
Nigdy tym się nie interesowałem ale czy to moje tylko wrażenie czy też
częściej z jakiegoś powodu spotyka się je w pobliżu dworców kolejowych?

Skoro znasz się na architekturze to może załóż związany z nią temat
z np znanymi polskimi zabytkami pisząc po czym i jak poznać styl czy czas
w jakim zabytek zbudowano.

 

[tinderowiec]

We Wrocławiu jest piękna.

 

[Kopczyńska]

Czyli to znaczy że wieżę ciśnień znajdzie się w zasadzie w każdym mieście?
Nigdy tym się nie interesowałem ale czy to moje tylko wrażenie czy też
częściej z jakiegoś powodu spotyka się je w pobliżu dworców kolejowych?

Skoro znasz się na architekturze to może załóż związany z nią temat
z np znanymi polskimi zabytkami pisząc po czym i jak poznać styl czy czas
w jakim zabytek zbudowano.

Wieże ciśnień można spotkać w większości polskich miast. A jeśli ich nie ma, to znaczy że zostały zburzone. Wieże ciśnień zostały wyparte przez nowoczesną sieć wodociągową np. w pełni zautomatyzowane hydrofory. Każde miasto na wskutek rosnącej ilości mieszkańców, stanęło przed dylematem, związanym z dostępem do świeżej wody. Wiadomo, że w dawnych czasach woda była potrzebna w fabrykach, ponieważ większość maszyn była na parę wodną. W wielu miastach od dawnych czasów, mieszczanie czerpali wodę z pobliskich rzek, te jednak ulegały zanieczyszczeniu. Budowa wież ciśnień z całym systemem filtrów, rozwiązywała ten problem. Kolejowe wieże ciśnień tak jak piszesz częściej występują na dworcach PKP. Lokomotywy parowe, musiały czerpać z jakiegoś źródła wodę. Na stacji kolejowej był to żuraw wodny, zasilany przez wieże ciśnień. Wieże ciśnień zaczęto budować na przełomie XIX i XX wieku. Pierwsze wieże były przeważnie z czerwonej cegły i reprezentowały styl, znany w architekturze jako historyzm. W Polsce jest sporo wież ciśnień neogotyckich, neobarokowych, czy neorenesansowych. W okresie międzywojennym, zaczęto budować modernistyczne wieże ciśnień z żelbetu. A w okresie PRL-u, zaczęły pojawiać się bardziej wyrafinowane obiekty, o nowoczesnych kształtach trzonu i głowicy. Wiele wieże ciśnień po okresie nieużytku, zostało zaadoptowanych na lokale gastronomiczne. Restauracje w wieży ciśnień jest dobrych dla inwestorów pomysłem na biznes.

 

[Kopczyńska]

We Wrocławiu jest piękna.

We Wrocławiu znajduje się kilka wież ciśnień, z których dwie są szczególnie znane i popularne.

Wieża ciśnień na Borku - Wrocław

Wieża ciśnień na Borku to historyzująca wieża ciśnień o wysokości całkowitej 62 m, zlokalizowana na osiedlu Borek we Wrocławiu. Wybudowana została w latach 1904-1905 według projektu Karla Klimma (zatwierdzonego w sierpniu 1903) na południowych obrzeżach miasta, a w 1906 udostępniona zwiedzającym. Zdobiące wieżę rzeźby w piaskowcu, w tym Źródło Nimfa i Tryton, wykonali: Ignatius Taschner i Robert Bednorz.

Wieża ciśnień na Borku jest jednym z najpopularniejszych zabytków Wrocławia. Jest udostępniona do zwiedzania, z jej tarasu widokowego roztacza się panorama miasta.

Wieża ciśnień na Grobli - Wrocław

Wieża ciśnień na Grobli to wieża ciśnień o wysokości 40 m, zlokalizowana na Grobli we Wrocławiu. Wybudowana została w latach 1860-1861 według projektu Hansa Zimmermanna. Wieża ciśnień na Grobli była jedną z pierwszych wież ciśnień w Europie.

Wieża ciśnień na Grobli jest udostępniona do zwiedzania, z jej tarasu widokowego roztacza się panorama miasta.

Inne wieże ciśnień we Wrocławiu

Wśród innych wież ciśnień we Wrocławiu warto wymienić:

• Wieża ciśnień przy ul. Na Grobli 14
• Wieża ciśnień przy ul. Grabiszyńskiej 165
• Wieża ciśnień przy ul. Łużyckiej 1
• Wieża ciśnień przy ul. Długosza 10

Wieże ciśnień pełnią ważną rolę w systemie zaopatrzenia w wodę. Są to konstrukcje, w których znajduje się woda, na pewnej wysokości nad ziemią, z przyłączami do sieci dystrybucji wody. Dzięki temu woda może być dostarczana do odbiorców pod odpowiednim ciśnieniem.

Wieże ciśnień są także ważnymi elementami krajobrazu miejskiego. Często są one obiektami o znacznej wartości historycznej i architektonicznej.

 

[Kibic Polski]

W Polsce jest sporo wież ciśnień neogotyckich, neobarokowych, czy neorenesansowych. W okresie międzywojennym, zaczęto budować modernistyczne wieże ciśnień z żelbetu.

Domyślam się że neogotycka wieża ciśnień ma portal ponad drzwiami.
Co jednak wyróżnia pozostałe?
Modernizm kojarzy mi się z brakiem ozdób ale kto by wieże ciśnień ozdabiał
skoro to nie kościół ani pałac?
A jak rozpoznać w tym przypadku neorenesans czy neobarok?

Patrzę na zdjęcie na górze i widzę że są tam
jakieś okna, jakieś łuki czy jakieś zdobienia.
W jakim więc stylu jest ta wieża i po czym go rozpoznać?

 

[Kopczyńska]

Domyślam się że neogotycka wieża ciśnień ma portal ponad drzwiami.
Co jednak wyróżnia pozostałe?
Modernizm kojarzy mi się z brakiem ozdób ale kto by wieże ciśnień ozdabiał
skoro to nie kościół ani pałac?
A jak rozpoznać w tym przypadku neorenesans czy neobarok?

Patrzę na zdjęcie na górze i widzę że są tam
jakieś okna, jakieś łuki czy jakieś zdobienia.
W jakim więc stylu jest ta wieża i po czym go rozpoznać?

Wieże ciśnień mają portale wejściowe, prowadzące do wnętrza wieży. Neogotycka wieża ma portal wejściowy w formie ostrołuku lub zwieńczenie w kształcie szczytu schodkowego, ozdobionym małymi sterczynami. Czyli nawiązuje swoimi elementami i dekoracjami do gotyku. Takie wieże były budowane przez architektów, którzy w ten sposób nawiązywali do średniowiecznych zamków i katedr. Pozostałe wieże wyróżniają detale np. neorenesansowa wieża będzie posiadać już okna w kształcie łuku, ozdobione gzymsem nadokiennym z tzw. klinem w środku. Wieże ciśnień były bardzo ważne i budowanie ich w mieście było naprawdę bardzo ważnym wydarzeniem. Wieże ciśnień wyznaczały bardzo często dominante architektoniczną. Architekci przy budowie wieży ciśnień musieli mieć jakiś punkt odniesienia, tak aby wieżę wkomponować do miejskiej architektury, a ta przeważnie pod koniec XIX wieku była neogotycka, neobarokowa czy neorenesansowa. Modernistyczna wieża ciśnień przeważnie była budowana z żelbetu lub z cegły, a następnie pokryta tynkiem. Modernistyczna wieża, tak jak zauważyłeś jest uboga w detale, ale można ją rozpoznać po wertykalnym układzie okien.

 

[Kibic Polski]

Wieże ciśnień służyły tak miastu jaki dworcom ówczesnej kolei. Które jednak powstały wcześniej?
Pytanie wiąże się z tym że wydaje mi się iż jeszcze dziś takie wieże spotkamy przy dworcach:
Warszawa Zachodnia, Pruszków, Grodzisk Mazowiecki, Żyrardów, Skierniewice czy Koluszki
a może nawet w Piotrkowie i dalej czyli Radomsku czy Częstochowie.
Wydaje mi się że do Koluszek i dalej przez Piotrków prowadziła
Kolej warszawsko-wiedeńska.
Czy więc te wieże mogły powstać niedługo po uruchomieni tego szlaku
czy też ich czas powstania to dopiero schyłek XIX wieku?

neorenesansowa wieża będzie posiadać już okna w kształcie łuku, ozdobione gzymsem nadokiennym z tzw. klinem w środku

Ta na zdjęciu ma jakby łuk a nad nim ozdoby.
Czy jest więc neorenesansowa?

 

[Siennna]

Bardzo ciekawy temat. Nigdy się nad tym zjawiskiem nie zastanawiałam.
Zainteresowałaś mnie i dowiedziałam się np. że w jednej z takich wierz w Łodzi zrobiono klub.

Wieża Ciśnień (Water Tower)

Ici vous pouvez voir toutes les informations et les avis sur Wieża Ciśnień (Water Tower) à Polesie(Łódzkie). 16 avis.

obywatelpolski.com

 

[Kibic Polski]

Zainteresowałaś mnie i dowiedziałam się np. że w jednej z takich wierz w Łodzi zrobiono klub.

Wież.
Zakładam że to nie jest na odcinku Koluszki-Łódź
bo tam chyba żadnej wieży nawet nie widziałem.

 

[Siennna]

To jest w Łodzi przy Konstantynowskiej bodajże.
ps. Nie wiem co ja mam z tymi wieżami? To chyba jedyne takie słowo, przy którym ciągle się mylę.

 

[Kopczyńska]

Wieże ciśnień służyły tak miastu jaki dworcom ówczesnej kolei. Które jednak powstały wcześniej?
Pytanie wiąże się z tym że wydaje mi się iż jeszcze dziś takie wieże spotkamy przy dworcach:
Warszawa Zachodnia, Pruszków, Grodzisk Mazowiecki, Żyrardów, Skierniewice czy Koluszki
a może nawet w Piotrkowie i dalej czyli Radomsku czy Częstochowie.
Wydaje mi się że do Koluszek i dalej przez Piotrków prowadziła
Kolej warszawsko-wiedeńska.
Czy więc te wieże mogły powstać niedługo po uruchomieni tego szlaku
czy też ich czas powstania to dopiero schyłek XIX wieku?

Ta na zdjęciu ma jakby łuk a nad nim ozdoby.
Czy jest więc neorenesansowa?

Pierwsze wieże ciśnień, powstały w większych miastach. Niekiedy architekci i mistrzowie budowlani, wykorzystywali w mieście lokalne wzniesienie i budowali na nim zamknięty zbiornik wodny. Za świetny przykład może posłużyć, zbiornik wodny w Cieszynie. Jeśli natomiast chodzi o kolejowe wieże ciśnień, to z początku pracownicy kolei, czerpali wodę z rzeki, w późniejszym czasie pojawiły się pierwsze, prowizoryczne wieże z drewna. Istnieją różne fazy rozwoju kolejowych wież ciśnień, przeważnie obiekty te, nie przekraczały 20 m wysokości. ulokowany zbiornik na tej wysokości, dawał około 2 Bara ciśnienia w sieci. Do obsługi kolejowych wież ciśnień, można zaliczyć, takie urządzenia jak pompy - tłoczyły wodę ze studni. Przeważnie były to urządzenia wykorzystujące parę wodną lub elektrykę. Maszyny parowe służyły przez długie lata i zostały wyparte przez silniki elektryczne. Cały zbiór dawnej infrastruktury kolejowej jest dość obszerny. Zmienił się jednak na przestrzeni lat.

Tu masz przykład neorenesansowej wieży ciśnień w Kędzierzynie Koźlu. Wiadomo, że po okresie architektury gotyckiej, nastąpiły czasy budowania renesansowych obiektów. To architekt projektujący tą wieżę ciśnień, wybudował ją najpierw w stylu neogotyckim, ostrołukowe okna, machikuły, fryz ostrołukowy, portal w kształcie ostrołuku, zwieńczony szczytem schodkowym. Następnie architekt udekorował fasadę wieży w detale nawiązujące do renesansu; gzyms nad okienny z klińcem szczytowym, pas cegieł obejmujący wieży ciśnień w ciemniejszym kolorze, nadający obiektowi wizualnie -statyczności. Gzyms nad okienny jest w kształcie łuku, a nie ostrołuku. Poza tym Architekt dostał zlecenie na budowę neorenesansowej wieży ciśnień, ponieważ uważano, że ten styl jest bardziej niemiecki, niż neogotyk. Kędzierzyn, należał w tym okresie do Niemiec.

A tu masz przykład neogotyckiej wieży ciśnień w Gliwicach, jak widać różnice są małe, ponieważ neogotycka i neorenesansowa wieża ciśnień, różni się tylko małymi detalami - między innymi kształtem gzymsów nad okiennych.

W zasadzie neogotycką wieżę ciśnień można przerobić na świątynie , a neorenesansową wieżę, można przerobić na punkt gastronomiczny. Restauracja wieża ciśnień, brzmi interesująco. Taką wieżę można nabyć już od 200 000 tyś złoty.

 

[Kopczyńska]

Ta na zdjęciu ma jakby łuk a nad nim ozdoby.
Czy jest więc neorenesansowa?

Tak, to jest neorenesansowa wieża ciśnień w Rybniku, wybudowana pod koniec XIX wieku. Jest bardzo piękna. Zauważ na pasy z cegły glazurowanej, nadaje ona wieży statyczności.

 

[Kibic Polski]

Wiesz co?
Nie mam już więcej pytań związanych z tymi wieżami.
Czy mogę pozostając w kręgu architektury inną dyskusję w tym temacie zaproponować?

 

[Kopczyńska]

Wiesz co?
Nie mam już więcej pytań związanych z tymi wieżami.
Czy mogę pozostając w kręgu architektury inną dyskusję w tym temacie zaproponować?

Oczywiście, a ja w wątku przedstawię Wam, najbardziej interesujące wieże ciśnień w Polsce.

 

[Kibic Polski]

Na zdjęciach kamienica Rodryga Mroczkowskiego przy ul Mokotowskiej 57 w Warszawie.



Ponoć jest w stylu eklektycznym. Uwagę przykuwa z jednej strony ilość ozdobień
a z drugiej zdobienia okolic okien które jeśli dobrze widzę nie powtarzają się.




To co chyba najbardziej zapada w pamięć to balkon na dole wsparty przez dwie postacie a mianowicie przez krakowiaka i górala.
Krakowiacy i Górale to potoczna nazwa tej kamienicy.



Zatrzymajmy się na chwilę przy stylu architektonicznym.




Eklektyzm to ponoć mieszanina stylów.
Czy możesz wskazać style oraz miejsca gdzie one występują oraz po czym je rozpoznać?
Czy możesz wskazać inne takie budynki które z jednej strony posiadają takie nagromadzenie ozdób a z drugiej wydają się wyglądać efektownie i podobnie jak ta kamienica zapadać w pamięć?
Zapomniałem dodać że kamienica powstała w latach 1902-1904.
Nie wiem natomiast na ile została zniszczona w trakcie wojny.

 

[Kopczyńska]

Pokaż załącznik: 48235

Na zdjęciach kamienica Rodryga Mroczkowskiego przy ul Mokotowskiej 57 w Warszawie.

Pokaż załącznik: 48236

Ponoć jest w stylu eklektycznym. Uwagę przykuwa z jednej strony ilość ozdobień
a z drugiej zdobienia okolic okien które jeśli dobrze widzę nie powtarzają się.

Pokaż załącznik: 48237


To co chyba najbardziej zapada w pamięć to balkon na dole wsparty przez dwie postacie a mianowicie przez krakowiaka i górala.
Krakowiacy i Górale to potoczna nazwa tej kamienicy.

Pokaż załącznik: 48238

Zatrzymajmy się na chwilę przy stylu architektonicznym.

Pokaż załącznik: 48239


Eklektyzm to ponoć mieszanina stylów.
Czy możesz wskazać style oraz miejsca gdzie one występują oraz po czym je rozpoznać?
Czy możesz wskazać inne takie budynki które z jednej strony posiadają takie nagromadzenie ozdób a z drugiej wydają się wyglądać efektownie i podobnie jak ta kamienica zapadać w pamięć?
Zapomniałem dodać że kamienica powstała w latach 1902-1904.
Nie wiem natomiast na ile została zniszczona w trakcie wojny.

 

[Kopczyńska]

Fasada kamienicy, nawiązuje do historyzmu. Styl ten charakteryzuje się naśladowaniem detali i elementów, występujących w dawnych epokach. Detale architektoniczne zdobiące budynek, występowały we wszystkich wcześniejszych stylach ; od architektury klasycznej do architektury barokowej. Na zdjęciu widać takie detale jak :

• Akant ( detal występujący w architekturze starożytnej oraz w średniowieczu - gotyk )
• Atlanty ( rzeźby podtrzymujące balkon ) bardzo rozpowszechnione w baroku.
• Sklepienie wachlarzowe ( późny gotyk ), przesadnie udekorowane ( barok )
• Grilanda, feston, to starożytność
• Esownica ( woluta podwójna ) starożytność, renesans, barok
• Kolumny jw.

Więc kamienica, którą chciałeś omówić, należy raczej do neobaroku.

Budynek reprezentujący eklektyzm, naśladuje tylko niektóre style, występujące na przestrzeni lat :

Urząd Miasta w Rydułtowach



Modernistyczny i funkcjonalny budynek z elementami, zapożyczonymi od architektury gotyckiej i renesansowej.

 

[Kibic Polski]

Więc kamienica, którą chciałeś omówić, należy raczej do neobaroku.

Zarówno Radosław Gajda jak i Wiki podają że to jest eklektyzm.
Ale może po prostu eklektyzm jest podzbiorem zbioru neobarok?

Jesteśmy na dziedzińcu Zamku Królewskiego podziwiając
jedyną ocalałą z wybuchu jego ścianę.

Nie pamiętam ale układ cegieł główka wozówka jaki tu występuje
to jest "wątek gotycki"?

A teraz przenieśmy się jakieś 250 metrów dalej.


Kiedy robiłem zdjęcie nie zwróciłem uwagi ale tutaj
też powtarza się "wątek gotycki".
Ale o ile przy Zamku Królewskim nie mam wątpliwości że ta ściana jest oryginalna
o tyle przy bazylice św Jana Chrzciciela takiej pewności nie mam.

Zapytam Cię więc czy jest Ci coś wiadomo
aby w odbudowywanych po wojnie budowlach stosowano taki układ cegieł?
A może te fragmenty bazyliki też pochodzą z okolic XV wieku?

Przy okazji za lewym rogiem bazyliki Piekarski usiłował
zamordować króla Zygmunta III Wazę.

 

[Kopczyńska]

Zarówno Radosław Gajda jak i Wiki podają że to jest eklektyzm.
Ale może po prostu eklektyzm jest podzbiorem zbioru neobarok?

Jesteśmy na dziedzińcu Zamku Królewskiego podziwiając
jedyną ocalałą z wybuchu jego ścianę.Pokaż załącznik: 48242

Nie pamiętam ale układ cegieł główka wozówka jaki tu występuje
to jest "wątek gotycki"?

A teraz przenieśmy się jakieś 250 metrów dalej.
Pokaż załącznik: 48243

Kiedy robiłem zdjęcie nie zwróciłem uwagi ale tutaj
też powtarza się "wątek gotycki".
Ale o ile przy Zamku Królewskim nie mam wątpliwości że ta ściana jest oryginalna
o tyle przy bazylice św Jana Chrzciciela takiej pewności nie mam.

Zapytam Cię więc czy jest Ci coś wiadomo
aby w odbudowywanych po wojnie budowlach stosowano taki układ cegieł?
A może te fragmenty bazyliki też pochodzą z okolic XV wieku?

Przy okazji za lewym rogiem bazyliki Piekarski usiłował
zamordować króla Zygmunta III Wazę.

Może spróbujesz poszukać coś w lokalnych opracowaniach ? Może konserwator zabytków lub miejscowe muzeum, będzie w posiadaniu, ciekawych info ?.