Molekularne nożyczki
2007-10-16 08:22:05
Dzięki "molekularnym nożyczkom" - technologii opracowanej przez Grzegorza Dubina, biotechnologa z Uniwersytetu Jagiellońskiego - może powstać wiele nowych leków, metod diagnostycznych i terapeutycznych. Naukowcy z jego zespołu przebadali substancje białkowe, będące rodzajem narzędzi biotechnologicznych, które po wprowadzeniu do innych związków usuwają ich zbędne części. Można je nazwać molekularnymi nożyczkami, odcinającymi określoną część łańcuchów peptydowych. W ten sposób otrzymuje się produkt pozbawiony niepotrzebnych (na etapie finalnym) elementów.
Krakowscy biotechnolodzy opracowali zatem metodę otrzymywania specyficznych enzymów, które wykorzystywane są w tzw. platformach ekspresyjnych służących do przemysłowej produkcji białek zrekombinowanych.
Jak wyjaśnia Maciej Czarnik z Centrum Innowacji, Transferu Technologii i Rozwoju Uniwersytetu (CITTRU), obecnie farmaceutyki oparte o białka zrekombinowane stanowią coraz większą pulę leków specjalistycznych, głównie nowotworowych, przeciwzapalnych, odpornościowych i neurologicznych. Jak dotąd ponad 100 tego typu substancji weszło do produkcji, a ponad 300 kolejnych jest na etapie badań klinicznych. Wartość światowego rynku białek zrekombinowanych w ciągu dwóch lat (2001-2003) wzrosła aż o 50 proc. (z poziomu 21 do 31 mld dolarów).
Wstępne analizy ekonomiczne przeprowadzone w CITTRU prowadzą do wniosku, że przedstawiona metoda ma ogromne szanse znaleźć zastosowanie w przemyśle chemicznym, medycynie i farmacji.
"Oczywiście zgłoszenie patentowe to jeden z początkowych etapów myślenia o komercyjnym wdrożeniu wynalazku. CITTRU planuje w przeciągu roku zainteresować odkryciem potencjalnych inwestorów, chce też rozszerzyć ochronę innowacji w skali europejskiej. Jednakże już zgłoszenie do Urzędu Patentowego daje uniwersytetowi poważny argument w kontaktach z biznesem" - przekonuje Czarnik.
Piotr Żabicki, koordynator Zespołu ds. Rozwoju Przedsiębiorczości CITTRU, dodaje, że Grzegorz Dubin - autor idei molekularnych nożyczek - uczestniczył we wrześniu w zorganizowanym w ramach projektuáBridging Business to Science spotkaniu w Cordobie, gdzie jego odkrycie wywołało spore zainteresowanie. Odbyły się już pierwsze rozmowy biznesowe z firmą biotechnologiczną z Sevilli.
Uniwersytet Jagielloński wspiera wszystkie innowacyjne i pro- przedsiębiorcze prace swoich naukowców. CITTRU przygotowało kompleksowe regulacje dotyczące ochrony własności intelektualnej i tworzenia firm naukowych. W sposób kompleksowy normują one takie kwestie jak: budowanie współpracy z przemysłem, poszukiwanie potencjalnych partnerów - licencjobiorców, wdrażanie wynalazku, pobudzanie przedsiębiorczości akademickiej.
Czytelne uregulowanie zasad dotyczących własności intelektualnej ma stanowić zachętę zarówno dla naukowców (który otrzymywać będą 50 proc. zysków z komercjalizacji prac badawczych), jak również dla biznesu (do podejmowania współpracy z uczelnią).
Regulacje stanowią, że uniwersytet będzie współfinansował zgłoszenia nowatorskich patentów oraz obejmował udziały w spółkach akademickich. Pozwoli to skuteczniej promować osiągnięcia naukowe oraz przystosować uczelnię do funkcjonowania w warunkach rynkowych.
Centrum Innowacji prowadziło też program stypendialny wspomagający nowatorskie badania doktorantów UJ.
PAP - Nauka w Polsce, Agnieszka Uczyńska